Wat is een recessie eigenlijk?

Wat is een recessie eigenlijk?

Tal van economen voorspellen een recessie. De theorie van een conjunctuur golf noemt het eerste deel van de daling van een golf recessie. De golf oscilleert daarbij rond de trend in het niveau van economische activiteiten. In de tegenwoordige praktijk van de politiek en de media wordt een empirische indicator van twee kwartalen van negatieve groei gebruikt. Dat is vreemd. Als de Chinese groei daalt van 14% naar 10% naar 6%, dan is er geen recessie? Het lijkt erop alsof 0% groei de trend is, maar daar is geen reden voor. Uit oogpunt van werkgelegenheid is het beter om naar een positieve groei te streven. Ook de enorme taak die we hebben om onze landbouw te verduurzamen, de waterstand goed te regelen, en onze defensie flink te verbeteren, roept om positieve groei. Ook uit overwegingen van natuuronderhoud zullen we forse investeringen moeten doen.

We leven in een periode van onzekerheid. Dat impliceert dat conjunctuurpolitiek niet goed mogelijk is. Daarvoor ontbreekt het ons aan betrouwbare getallen. Het beste beleid is dat alle personen en organisaties, en vooral de banken, flinke reserves opbouwen. Alleen de overheid heeft de taak om zoveel te lenen, dat alle particuliere besparingen een rendabele besteding krijgen. Voor zover zich schokken voordoen,  kan iedereen zijn eigen reserves aanspreken. De overheid moet, in permanent overleg met maatschappelijk relevante groepen, ervoor zorgen dat macro-economische prijzen, zoals de loonvoet, de interestvoet en het goederenprijsniveau stabiel zijn. Met name de loonvoet moet niet teveel stijgen, omdat er veel geld nodig is voor collectieve voorzieningen. Tijdelijke problemen als duur voedsel en een hoge energierekening moeten door tijdelijke maatregelen worden aangepakt. Indien de verhouding tussen lonen en kapitaalopbrengsten sterk daalt, is het idee van Den Uyl uit 1977 relevant: Vermogens Aanwas Deling (VAD). 

Piet Keizer, emeritus associate professor of Economic Methodology, Utrecht University School of Economics

Gieten, 25-08-2022.

Advertisement

Het CDA heeft de sleutel van het stikstofprobleem in handen

Het CDA heeft de sleutel van het stikstofprobleem in handen

 Er wordt al heel lang niet doelmatig gepolderd in Nederland. Weinig mensen kennen de maatschappijvisie, die aan onze polderpraktijken ten grondslag ligt. Het idee is dat er tussen markt en overheidsplanning een groot maatschappelijk middenveld ligt. Het bestaat uit vele groepen, die specialistische deskundigheid hebben opgebouwd. Ieder persoon, en elke beroepsgroep heeft korte-termijn eigen belangen. Daarnaast hebben we allemaal een gezamenlijk lange-termijn belang. Met name het tweede element vergt voortdurende communicatie tussen de deelbelangen.

Democratische religie kan de EU nieuw elan geven

Democratische religie kan de EU nieuw elan geven        Piet Keizer, 22/4/2022

1. Inleiding

De wereldverhoudingen verschuiven. China is een totalitaire staat, en het Chinese volk toont geen tekenen van sterk verzet. De Verenigde Staten is op zijn retour, en zijn democratische structuur staat op het spel. Rusland was de laatste decennia bezig zich te herstellen van de klap in 1989 – het uiteenvallen van de Sovjet-Unie. Sinds een paar weken toont het zijn ambities – een nieuw Russisch Rijk, te vergelijken met de periode van de Tsaren. De Europese Landen koesteren hun natie, en hebben grote moeite te integreren. Op het gebied van ideologie, religie en cultuur zijn er grote verschillen tussen West, Oost, Noord en Zuid.

Europa wordt op drie manieren bedreigd. De totalitaire wijze waarop Rusland zijn burgers de wereldvisie van het Kremlin opdringt, is een bedreiging voor de vrije pers. Van binnen uit wordt Europa bedreigd door nationalistische stromingen, die de democratische rechtstaat ondermijnen. Een derde bedreiging is die van het moderne liberalisme, die de Europese beschaving ondermijnt. De moderne wetenschap speelt hierin een belangrijke rol.

De EU is opgericht om een aantal rechten voor alle burgers te beschermen. Nu deze op het spel staan, is het belangrijk om na te denken hoe de EU, niet alleen structureel, maar zich ook cultureel zich kan verbeteren. Het is gebleken dat vele landen lippendienst bewijzen aan hun principes. In de praktijk wordt er vaak tegen gezondigd. Er wordt dan gewezen o andere mensen, die ook de regels aan hun laars lappen. Het blijkt echter ook dat sommige mensen er veel meer last van hebben dan anderen. Mentaliteit is een variabele, die verbeterd kan worden.

Inflatie vereist een betere analyse

Inflatie vereist een betere analyse

In het Commentaar van 8 april jl. wordt om meer waakzaamheid voor inflatie gevraagd. Om een doelmatig anti-inflatiebeleid te voeren, moet men het fenomeen goed begrijpen. Anders is het niet mogelijk om een betrouwbare empirische indicator te berekenen. Omdat inflatie samenhangt met andere belangrijke variabelen, zoals werkloosheid, moeten politici, niet centrale bankiers, vaststellen welk inflatiecijfer optimaal is.

Nu moeten we onderscheid maken tussen een stijging van de macro-prijs als gevolg van toegenomen schaarste van één of enkele belangrijke goederen enerzijds, en een proces van prijsstijgingen, waarbij zowel kapitaal als arbeid tracht inkomensverlies af te wentelen. In het eerste geval moeten alle inkomenstrekkers het nationale verlies nemen. In het tweede geval zal de overheid, al dan niet geadviseerd door overleginstituties, moeten kijken of er ruimte is voor compensatie voor loon- en uitkeringstrekkers.

Twee voorbeelden waarin er geen compensatie moet worden gegeven. Als de import van energie duurder wordt, is dat een geval van nationale verarming. Dus moeten we allemaal meedoen bij de betaling van de rekening. Als de btw stijgt, omdat de rekening van de gezondheidszorg weer is gestegen, ook dan moeten we de rekening samen betalen. Als veel inkomenstrekkers worden gecompenseerd omdat we meer en betere gezondheidszorg consumeren, dan worden de economische verhoudingen scheef getrokken. Kortom, het CBS moet proberen een betere inflatie-indicator te berekenen.

Ook voor het macro-economische beleid is het van groot belang om een goede indicator te hebben. De reden waarom centrale banken de neiging hebben om 2% prijsstijging als prijsstabiliteit te betitelen, is verouderd. Bovendien heeft het begrotingsbeleid van de eurozone in het afgelopen decennium last gehad van een inflatiefobie, terwijl er in geen velden of wegen sprake was van inflatie. De huidige ‘inflatie’ weerspiegelt meer een tijdelijke schaarste. Als de dat gaan bestrijden met renteverhogingen en schuldenvermindering, koersen we willens en wetens af op een volgende depressie.

Piet Keizer, emeritus associate professor Economic Methodology, Utrecht University School of Economics. 14-04-2022.

Naar een nieuwe overlegeconomie

Naar een nieuwe overlegeconomie  (ook gepubliceerd op Mejudice)

Inleiding

In de media wordt regelmatig een vergelijking gemaakt tussen de ontwikkeling van de inflatie en die van de cao-lonen. De voorzitter van de FNV heeft zich al uitgesproken over de wenselijkheid van algemene loonindexering. Hij noemde inflatie diefstal. In dit artikel zal ik onder meer betogen dat loonindexering ongewenst is. Om fouten uit het verleden niet te herhalen, is het belangrijk dat het Polderoverleg in ons land nu eens goed gaat functioneren. De SER heeft op het punt van loonvorming haar rol niet goed gespeeld, mede omdat ze daar de expertise niet voor heeft. Nederland bevindt zich na decennia van liberalisme op een kruispunt: welke kant gaan we de komende decennia op nu de rol van de overheid en van het maatschappelijk middenveld relevanter moet worden.

Huidige problemen

In de eerste plaats zitten we middenin de coronacrisis. Ook als de periode van de lockdowns voorbij is, zal het virus nog veel flexibiliteit van onze economie vragen. Ook de wereldeconomie zal steeds weer voor onvoorziene problemen zorgen. Kortom, onzekerheid troef. In de tweede plaats heeft de klimaatproblematiek zich zodanig gemanifesteerd, dat vele voormalige sceptici stil zijn geworden. Ten derde hebben de sociaaleconomische experts geen goede analyse voorhanden op basis waarvan ze in staat zijn de samenleving van goede strategieën te voorzien. Ten slotte zijn de statistieken met betrekking tot de economie niet adequaat, zodat deze geen plek op het ‘dashboard’ kunnen innemen.

Algemene loonindexering is onwenselijk

Algemene loonindexering is onwenselijk

De voorzitter van het FNV, Tuur Elzinga, noemde onlangs de inflatie in Nederland diefstal. Hij pleitte voor een loonindexering als compensatie. Er zijn echter argumenten, waarom dit géén goed idee is.

In de economische wetenschap wordt het begrip inflatie gedefinieerd als een stijging van de nominale waarde van een bepaald goederenpakket in een economie zonder de sectoren overheid en buitenland. Als de inkomens eenzelfde stijging vertonen, dan blijft de verdeling ervan ongewijzigd. Geldt dat niet voor de lonen, dan leidt inflatie tot stijging van de reële waarde van de kapitaalinkomens.

Deze theoretische definitie van inflatie wordt echter ook toegepast op de empirische  economie. De aanwezigheid van een grote sector buitenland houdt in dat een stijging van de importprijzen een significant effect heeft op de prijs van de goederen – en dus inflatie genereert. Het leidt tot een verarming voor alle inkomenstrekkers. Indexering van cao-lonen betekent dan ook dat de nationale verarming moet worden gedragen door andere inkomenstrekkers. Dat is ondoelmatig en unfair.

Religion versus Modernity

Religion versus Modernity

1. Introduction

Religion appears a source of release as well as a source of revenge and violence. This essay offers a short review of the most important religions, and compares their characteristics with those of the upcoming modern society. The level of analysis is that of the world as a whole.

People need religion as a source of protection to create certainty and trust with respect to where we come from and where we are going, especially in the hereafter. Certainty and trust can affect the way humans treat each other and are using nature.

Because religion is important, it offers an excellent tool for those who like to dominate others, and exploit nature to reach high levels of prosperity and status. Especially in circles of science people have become suspicious concerning the way clerical people are so sure about the specifics of God’s Will. Scientists have increasingly removed all metaphysical elements from their knowledge. This trend is typical for a modern society. Logical and empirical knowledge suffices to build a huge system of production, making a large number of people prosperous.

However, there are increasing numbers of people with existential problems. In circles of the very poor as well as among young people with modern education. They do not experience a meaningful context, and feel isolated and desperate.

Girard (1990) made a thorough study of many religions and of western classical literature. Religions appear not successful in their attempt to reduce violence. But he blames modernity for not offering a solution to the typical human conflict at all. In the next section we discuss a series of religions, namely the primitive religions, Buddhism, Hinduism, Judaism, Islam and Christianity. In a third section we discuss modernity as an alternative. In a fourth section we show what Girard means by the typical human conflict, and how to deal with it.

In many countries we observe a growing influence of modernity. We will discuss this anti-religion view in a next section. As a reaction to modernity we will discuss the work by Buber and by Keizer. Buber is a Jewish philosopher, who has theoretically as well as practically fought for peace in the Middle East. Keizer developed an integrated paradigm for human science. Then we link the results of Girard and Buber (1937) on the one hand and Keizer (2015) on the other. In a last section we draw some conclusions.

We worden alweer gewaarschuwd voor inflatie

We worden alweer gewaarschuwd voor inflatie

De laatste tijd verschijnen weer regelmatig berichten in de media, waarin politici en journalisten waarschuwen voor dreigende inflatie in de eurozone, waaronder Nederland. Een aantal jaren geleden was er opeens paniek in monetaire kringen. Er dreigde negatieve inflatie, oftewel deflatie. Daar was toen alle reden voor. Deflatie is schadelijker dan matige inflatie. Nu de inflatiecijfers in mei en juni van dit jaar respectievelijk 2.0 en 1.9 % zijn, lijkt er geen reden tot alarm.

Klaas Knot van de Nederlandsche Bank ziet dat anders en gebruikt de media om zijn zorgen met ons te delen. Gaat de ECB door met haar opkoopprogramma, dan zal inflatie de kop opsteken. De vraag is echter op basis van welke economische analyse hij tot dit oordeel komt. Hij heeft meerdere malen zijn enthousiasme getoond over het tekstboek monetaire economie, waaruit hij aan de universiteit van Groningen onderwezen werd.

Nu wil het geval dat ik eind jaren zeventig en begin jaren tachtig aan deze universiteit  colleges monetaire economie heb gegeven. Zijn favoriete boek bleek een aantal serieuze gebreken te vertonen. Zoals dat voor bijna alle macro-economie boeken in het Westen geldt, is er eigenlijk maar één benadering, die behandeld wordt: dat is de neoklassieke economie. Zelfs in het hoofdstuk over de post-keynesiaanse analyse wordt gewerkt met een neoklassieke analyse. Macroprijzen worden hier verondersteld star te zijn, met cyclische werkloosheid tot gevolg. En dan te weten dat Keynes zorgvuldig heeft aangetoond dat flexibele prijzen in een depressie desastreuze effecten hebben op de werkgelegenheid. Daarom pleitte hij voor stabiele macroprijzen – een belangrijk verschil met starre prijzen. Duitse ( en Nederlandse) monetaire kringen blijken ook na de langdurige depressie van de jaren ’10 geen studie te maken van Keynes – en dat blijft ons opbreken. Ik ken niemand die nu nog, in informele situaties, het bezuinigingsbeleid verdedigt. Maar de tekstboeken blijven onveranderd. De nieuwe lichtingen die op  de markt komen kunnen nu niet profiteren van lessen die we kunnen leren van onze fouten. Pluralisme is nog steeds taboe.

Girard en Goudzwaard over de toekomst van de mens

                                                                                                      Piet Keizer

                                                                                                      Gieten, 09 – 08 – 2021

Girard en Goudzwaard over de toekomst van de mens

Inleiding

De geschiedenis laat zien dat onze maatschappij onder invloed staat van positieve en van negatieve krachten. De positieve krachten werken in de richting van meer welvaart voor iedereen, waarbij de natuur zich positief ontwikkelt onder invloed van menselijk ingrijpen. Er zijn echter ook negatieve krachten. Mensen zijn angstig en beschermen zichzelf ten koste van anderen. Zijn ze succesvol, dan willen ze domineren, waardoor onderdrukking en geweld tot veel onrechtvaardigheid leidt. Een groot deel van de geschiedenis laat tal van cyclische bewegingen zien – meer geweld en onderdrukking wordt afgewisseld door meer voorspoed en vrede voor meer mensen.

In de tweede helft van de 20^e eeuw zien we een kentering. In grote delen van de wereld zien we een toename van de welvaart, en onderwijs en gezondheidszorg hebben veel meer mensen bereikt. Er zijn statistieken, die een afname van oorlogsgeweld laten zien. Algemeen wordt aangenomen dat globalisering en digitalisering verantwoordelijk worden gehouden voor deze vooruitgang. De afgelopen twee decennia echter, lijkt er een kentering in het beeld. De aanval op de Twin Towers (2001), de kredietcrisis (2008) en de daarop volgende economische depressie (2008-2018) hebben grote economische, sociale en psychische gevolgen gehad. Toen de eurozone besloot de depressie te bestrijden met grootschalige bezuinigingen op de overheidsuitgaven – hetgeen voorspelbaar negatieve effecten had – was het hek van de dam. Sterke dalingen in inkomen en werkgelegenheid zetten de sociale verhoudingen in vele landen op scherp. Onzekerheid bevordert vreemdelingenhaat, en radicaliseert de politieke verhoudingen. Groeiende milieuproblemen worden door velen minder serieus genomen dan zou moeten. Eerst de korte-termijn eigenbelangen; later zien we wel verder, alsof de lange termijn niet ook nu begint. De illegale drugshandel verbreidt zich ook in Europa: veel jongeren hebben behoefte aan drugs, en vinden in de drugshandel een gemakkelijke manier om aan geld en status te komen. Het geweld in de steden neemt toe. In Nederland eist de tolerante opvoedingsstijl van de afgelopen zes decennia haar tol.

Harari III, Een geweldig boek, toch?

Harari III, een geweldig boek, toch?                                       

Motto

Moderne mensen hebben eerst God dood verklaard. Daarna hebben zij zichzelf irrelevant gemaakt. Ik stel voor om onze taak weer op te vatten.

1. Inleiding

Na zijn eerste boek over ons verleden, en een tweede boek over de toekomstige technologische ontwikkelingen, heeft hij een derde boek geschreven. Hierin stelt hij de vraag, welke gevolgen we kunnen verwachten in de 21^ste  eeuw. Wat moeten we NU doen om daar nog enige invloed op te kunnen hebben. Zijn hoofdstelling is dat we door de ontwikkelingen op informatie- en biochemisch technologisch gebied de controle over ons zelf verliezen. Tot nu toe hebben we machines gebouwd, die voor ons een hulpmiddel waren in onze poging om vrede en voorspoed te bewerkstelligen. Maar de technologie begint steeds meer ons lichaam en onze geest binnen te dringen. Op deze wijze dreigen we zelf aangepast te worden aan de algoritmisch bestuurde apparaten. Genetische modificatie, chips in de hersenen en in andere delen van het lichaam, permanente bewaking van voedings- en bewegingsgewoonten, en onderwijsprogramma’s, die werknemers opleveren, die zonder problemen zich altijd weten aan te passen aan de vereisten van de tijd.

We zullen in de volgende sectie ingaan op de vraag hoe het vroeger was. Sectie drie gaat over de tegenwoordige tijd. We zullen de ontwikkeling typeren in termen van het aloude geest-lichaam probleem. In sectie vier gaan we in op het karakter van wetenschap, die pretendeert de duale te zijn van geloof. In het volgende deel gaan we in op de ideeën van Harari met betrekking tot de mogelijkheden om ons mens-zijn te beschermen. Daarna ga ik in op mijn eigen zienswijze. We sluiten af met een paar conclusies.