Het CDA heeft de sleutel van het stikstofprobleem in handen

Het CDA heeft de sleutel van het stikstofprobleem in handen

 Er wordt al heel lang niet doelmatig gepolderd in Nederland. Weinig mensen kennen de maatschappijvisie, die aan onze polderpraktijken ten grondslag ligt. Het idee is dat er tussen markt en overheidsplanning een groot maatschappelijk middenveld ligt. Het bestaat uit vele groepen, die specialistische deskundigheid hebben opgebouwd. Ieder persoon, en elke beroepsgroep heeft korte-termijn eigen belangen. Daarnaast hebben we allemaal een gezamenlijk lange-termijn belang. Met name het tweede element vergt voortdurende communicatie tussen de deelbelangen.

Er bestaat al heel lang een sterke landbouwlobby in Nederland. bestaat al heel lang. Vroeger behoorden de boeren tot de middenstand en stonden ze midden in de samenleving. Na de Tweede Wereldoorlog heeft het grootbedrijf zijn intrede gedaan, en werd de sector fors geïndustrialiseerd. Dieren werden zuiver koopwaar en de vermindering van de kwaliteit van lucht, water en bodem werd als een vervelend extern effect gezien. In een goed functionerende poldersamenleving zou dit probleem hoog op de agenda hebben gestaan.

Nu in het laatste decennium er op internationaal politiek niveau steeds steviger maatregelen worden voorgesteld, kunnen we hervormingen niet langer uitstellen. Maar het maatschappelijke draagvlak voor vergaande stappen is er niet. Er zijn geen scenario’s vanuit verschillende perspectieven ontwikkeld en doorgesproken door alle belanghebbenden. Er hebben geen fundamentele gesprekken over analyse en beleid plaatsgevonden. Politieke partijen hebben zich niet aan bepaalde harde keuzen gecommitteerd. Echt polderen doen we niet en hebben we bijna nooit gedaan. In de jaren 1960 van de vorige eeuw viel de overlegstructuur in duigen bij de allereerste problemen met de vakbonden. In de jaren 1990 werd in de wereld van het kapitaal niet gepolderd toen het Westen fors dereguleerde. Tijdens de depressie van de jaren 2010 werden forse bezuinigingen doorgevoerd zonder dat kritische economen de kans kregen om een maatschappelijk debat aan te gaan.  De coronacrisis overviel ons en de overheid stelde snel een team van officiële experts in – experts in virologie wel te verstaan. Maatschappelijke onrust was het gevolg. Het ergste is dat veel Nederlanders het vertrouwen hebben verloren in de betrouwbaarheid van specialistische informatie – een typisch gevolg van het gebrek aan polderen door wetenschappers. Dat leren ze niet meer aan de typisch moderne universiteiten. Economen discrimineren kritische collega’s. Bij andere gedragswetenschappen zien we eenzelfde machtsspelletjes rond waarheidsvragen. Ook de exacte wetenschappen kunnen de subjectiviteit van kennis niet aan, waardoor op het vlak van de statistiek bijvoorbeeld, vaak fouten worden gemaakt.

Om het stikstofprobleem aan te pakken, ligt de bal bij het CDA, die overleg altijd in het vaandel heeft gehad. De C staat voor de christelijke visie dat God de wereld heeft geschapen, en de mens daarbij de cruciale rol van rentmeester heeft gegeven. De D staat voor democratie: niemand wordt van overleg en van besluitvorming uitgesloten – elk belang telt. De A staat voor Appél – de partij doet een appél op de bevolking om een duurzame balans te vinden tussen de verschillende aspecten in de schepping. Er is dus geen plaats voor eenzijdige zeer grootschalige agro-industrie, die geen rekening houdt met het algemeen belang, vooral niet met het belang van de generaties na ons. CDA, het is nooit te laat om het permanente maatschappelijke debat serieus te nemen.

Piet Keizer, emeritus associate professor of economic methodology, Utrecht University School of Economics.

6-7-2022, Gieten.

Aantal woorden: 529.