Rachman in de Financial Times en de NRC: ‘Gij Zult Geen Schulden Saneren’. [titel van mij!]
Tot mijn verbijstering schrijft de redacteur buitenland Gideon Rachman van de Financial times (FT) – overgenomen door de NRC – een stuk over de economie, dat bol staat van de inconsistenties – ik ben benieuwd of de NRC de volgende brief wil plaatsen.
In het artikel “Waarom de Duitsers gelijk hebben over de economie” beschouwt Gideon Rachman de economie als onderdeel van de ethiek. Hij haalt Smith, Marx en Hayek aan om aan te geven dat zij dat ook zo zagen. Tot aan de crisis van 2008 verdedigden vele economen de mondialisering van de economie ook in morele termen. Daarna is er een kentering gekomen, en werden de banken door de overheden gered, waarbij de top niet achter de tralies verdween. Vele Amerikanen reageerden verontwaardigd; Trump (“het systeem is onrechtvaardig”) is het gevolg. Veel Europeanen reageerden ook verontwaardigd over de zakelijke oplossingen; sterke populistische partijen zijn hiervan het gevolg. In het Griekenland-dossier bepleiten de VS en Zuid-Europa schuldsanering. Gelukkig heeft Merkel voet bij stuk gehouden, en daarmee recht gedaan aan de opvattingen van de “hardwerkende Duitsers die niets voelen voor afschrijvingen op schulden van verkwistende Grieken”. Tot zover Daniel Rachman.
Morele oordelen zijn niet hetzelfde als morele ressentimenten (term van Adam Smith). Populistische politici maken dat onderscheid niet – ze geven stem aan de ressentimenten. Ook Keynes en Sen hebben nagedacht over wat een redelijk (rationeel en moreel) oordeel is. Het blijkt dat een moreel oordeel afhangt van een rationeel (= realistisch) oordeel over het functioneren van een economie. De Duitse visie op hun economie wordt sterk beïnvloed door hun economische trauma’s uit het verleden – aldus vooraanstaande Duitse economen: “hou daar maar rekening mee”. Merkel volgt het ressentiment van de hardwerkende Duitser ten aanzien van de verkwistende Grieken. Dat is dus niet ethisch, maar populistisch in de terminologie van Rachman!
Piet Keizer, Utrecht, 29 december, 2017.
Piet Keizer 