Target2-systeem reflecteert fout macro-beleid
Het target2-systeem registreert de geldstromen tussen de (centrale) banken in de eurozone. Banken die veel krediet verlenen lopen het risico dat hun klanten omvangrijkere betalingen verrichten dan klanten van andere banken. Op deze wijze laat het systeem tekorten zien van de genereuze banken, en overschotten van de andere banken. In goede tijden lost dit probleem zich op doordat al te genereuze banken in de problemen komen, en moeten kiezen voor een conservatiever beleid of overname door een prudentere bank. De periode 1945-2008 was zo’n goede tijd. De laatste 8 jaar is er sprake van een slechte tijd. Het vertrouwen in elkaar bevindt zich op een laag pitje; veel vorderingen zijn dubieus geworden.
We bevinden ons nu in een tijd van grote onzekerheid. Als gevolg van de kredietcrisis van 2008 is de eurozone in een depressie geraakt. Hierdoor zijn de verschillen in economische prestatie tussen Noord- en Zuid-Europa groter geworden dan ze al sinds lange tijd waren. Helaas heeft de eurogroep gekozen voor een bezuinigingsbeleid als oplossing van de depressie – precies de verkeerde keuze
. Ook al kan elk bezuinigingsprogramma verdedigd worden als een doelmatiger maken van een bepaald systeem, in een depressie moet het totaal aan overheidsbestedingen groeien.
De Zuid-Europese economieën zijn al heel lang minder doelmatig georganiseerd dan de Noord-Europese. Dit verschil is echter niet de oorzaak van de crisis – die komt van buiten de eurozone. Door bewust de effectieve vraag naar goederen te verminderen, en daarmee productie, inkomen en werkgelegenheid te laten dalen, heeft de eurogroep de eurozone een volstrekt onnodige klap toegediend. Een dergelijke klap komt altijd harder aan voor minder goed presterende economieën, zoals die van de mediterrane landen. Cijfers, berekend door het IMF, laten dit verschil goed zien: Zuid vertoonde grotere tekorten op de lopende rekening van de betalingsbalans dan Noord. Deze ontwikkeling vergrootte de omvang van de kapitaalstromen van Noord naar Zuid. Het Target2-systeem reflecteert dit effect nauwkeurig.
De betalingsbalansverschillen kunnen op de volgende wijze worden gereduceerd.
- Duitsland en Nederland verhogen hun overheidsinvesteringen. Omdat beide landen een spaaroverschot vertonen, kunnen deze extra bestedingen eenvoudig worden gefinancierd met behulp van leningen. Ook monetaire financiering is een goede mogelijkheid. In dat geval kan de ECB stoppen met haar expansieve beleid.
- De eurozone is een behoorlijk gesloten systeem, waardoor deze impuls een significant effect heeft op de groei van de overige eurolanden. Hun exportmogelijkheden worden vergroot, waarmee ze hun stijgende importen kunnen worden gefinancierd.
- De economieën met relatief weinig concurrentiekracht, zoals de mediterrane landen, kunnen deze verbeteren door hun nominale loonvoet een reeks van jaren constant te houden. Eventuele inflatie leidt dan tot lagere arbeidskosten per eenheid product.
Indien de euro er niet zou zijn geweest, hadden landen hun munt kunnen devalueren. In een depressie hebben de meeste landen daar behoefte aan – gezien de hoge werkloosheid ook Nederland en Duitsland. Dan hadden we dus een aanhoudende prijzenoorlog op de valutamarkten gehad. De euro als zodanig is niet de oorzaak van de problemen. Het onbegrip met betrekking tot het functioneren van economische systemen in tijden van depressie houdt de eurozone nu al 8 jaar in de klem. Een depressie wordt verergerd, indien landen er op eigen houtje proberen uit te komen door hun concurrentiekracht te verhogen. Het macro-resultaat is dan alleen maar dat de totale markt steeds kleiner wordt, en de sterke landen de zwakke landen er steeds meer uitdrukken. Het Duitse en Nederlandse parlement moeten hun ministers van Financiën niet de ruimte geven om zo aanhoudend de verkeerde koers te varen.
Piet Keizer
Associate Professor of Economic Methodology
Utrecht University School of Economics
aantal woorden: 580
Piet Keizer 