Barmhartigheid of besef van eigen schuld?
Afgelopen maandag werd in een hoofdredactioneel commentaar in Trouw gepleit voor kwijtschelding van Griekse schulden. “We zien dat de Grieken echt aan verbetering hebben gewerkt. Daar er nog veel leed is, moeten we de Grieken helpen hun ernstigste noden te verlichten”.
Deze houding geeft aan dat de economische analyse van Trouw volstrekt onrealistisch is. Nederland heeft de afgelopen 10 jaren Duitsland trouw gevolgd in een desastreus economisch beleid. De bezuinigingen in de eurozone werkten contra-productief voor alle landen. Voor Griekenland waren de extra bezuinigingen en loonsverlagingen de belangrijkste bron van de stijging van hun schuldquote! Nu de Griekse overheid zoveel taken heeft laten vallen dat haar uitgaven niet meer hoger zijn dan haar inkomsten, zeggen we dat de Grieken zich verbeterd hebben.
Griekenland is al vanaf haar oprichting in 1827 een zwakke staat. Eeuwenlang zijn vele en verschillende groepen het Griekse gebied doorgetrokken en de Ottomanen zijn er langdurig de baas geweest. Sociale conflicten en corruptie vormen de oorzaak dat het land economisch en politiek minder goed presteert dan Noordelijke landen. Maar deze kenmerken hebben niets te maken met de crisis van 2008, die het gevolg was van het bankroet van vele grote Westerse particuliere banken, waaronder Nederlandse banken, zoals ABN-AMRO en ING. Het leidde ertoe dat vele internationale beleggers hun kapitaal verplaatsten van Zuid- naar Noord-Europa. weghaalden uit Zuid-Europa. Daar de Grieken geassocieerd worden met instabiliteit, waren zij het meest de dupe van het bankfalen. Geen enkel land overleeft een crisis als hun overheid niet meer in staat wordt gesteld haar schulden te herfinancieren. De Trojka (EU, ECB, IMF) besloot Griekenland ‘te helpen’ – dat wil zeggen: Griekenland kreeg vele miljarden om dat voor 90% onmiddellijk door te sluizen naar de bankroete Westerse banken. De hulp werd geleverd door een daarvoor opgericht fonds, die kapitaal ging lenen en dat uitleende aan landen in nood. Nederland heeft zich gecommitteerd voor een aantal miljarden in de vorm van garanties. Tot nu toe heeft Nederland nog nooit een cent betaald!
De leningen die de Grieken moesten doorsluizen, waren voorwaardelijk. Ze moesten fors bezuinigen op de overheidsuitgaven, publieke bedrijven privatiseren en de lonen sterk verlagen. Middelbare scholieren met economie in hun pakket weten al dat dit in een tamelijk gesloten economie als de Griekse, dramatische effecten heeft. Om schulden af te kunnen lossen, moesten de Grieken ophouden met werken en inkomens verdienen – wie snapt dit nog.
Tot overmaat van ramp besloot de eurozone dat alle ledenlanden moesten bezuinigen. De ECB en het IMF hebben zich steeds kritischer uitgelaten over het euro-beleid. Duitse en Nederlandse politici daarentegen zijn trots op hun werk nu ze zien dat het met Duitsland en Nederland weer wat beter gaat. ‘We hebben ons land goed door de crisis geloodst’, alsof het hen allemaal is overkomen.
Het blijkt steeds weer dat mensen die op de knooppunten van belangrijke informatie zitten, veel moeite hebben eigen falen onder ogen te zien. Omringd door ‘partners in crime’ weten ze altijd weer zichzelf een verhaal te vertellen, die goed praat wat krom is. Media zouden een kritische functie moeten vervullen, maar zijn ‘insiders’ geworden. Moedige personen dienen door deze geslotenheid van denken heen te breken, en zich te verdiepen in analyses van andersdenkenden.
Voor Griekenland zou de EU een filiaal van de Europese Investeringsbank moeten openen, en daar fors geld insteken, tezamen met een stevige Europese controle. Geen barmhartigheid, maar fouten erkennen en het herstel betalen.
Piet Keizer, professor of economic methodology, Utrecht University School of Economics.
Piet Keizer 