Afgelopen week heeft uitgeverij Amsterdam University Press mijn boek gepubliceerd: Hoe de crisis het economische denken verandert; linkse en rechtse dogma’s ontrafeld. Het boek eindigt met stevige kritiek op de onderwijsprogramma’s economie aan de universiteiten in heel veel landen in de wereld.
Deel uw visie met mij!!
Het universitaire onderwijsprogramma economie is onaanvaardbaar
In de loop van de jaren zestig is de economie steeds meer een kwantitatieve wetenschap geworden. De gedachte hierachter was dat de orthodox-economische analyse achter de metingen en schattingen in zijn kern voltooid was, en een goede basis vormde voor empirisch onderzoek. Veel bedrijfseconomen waren van mening dat de economische analyse daar niet geschikt voor was en begonnen een Faculteit bedrijfskunde. Veel kwantitatief ingestelde economen vonden dat economische analyse niet zo belangrijk was voor empirisch onderzoek – de empirie beslist, niet een gedragstheorie – en begonnen een Faculteit econometrie. Beide initiatieven bleken inhoudelijk gezien een drama.
De bedrijfskundigen zijn tot op de dag van vandaag niet in staat gebleken een eigen multidisciplinaire wetenschap te ontwikkelen. De econometristen hebben geprofiteerd van het feit dat de periode 1945 – 2008 de meest stabiele is geweest in de geschiedenis. In zo’n periode zijn er veel succesvolle correlaties te maken, die de schijn van verklaring hebben.
In de Westerse wereld waren de jaren zeventig relatief onrustig. Met name in Europa bleek dat de verzorgingsstaat was gebouwd op basis van de veronderstelling dat het niet veel gebruikt zou worden. Dat viel tegen en de arbeidskosten per eenheid produkt stegen structureel. Deze ontwikkeling bleek een prikkel voor een rechtse tegenbeweging: ‘dereguleer markten en breek de verzorgingsstaat af’. De aandacht voor de macro-economie verminderde, en kwam te liggen bij de micro-economie. De veronderstelling bij de neoklassieke micro-economie is, dat de economie als geheel altijd in de buurt van evenwicht is. Na 2008 kunnen we dat niet meer zeggen. We hebben behoefte aan een macro-fundering van de micro-economie, en dat vakgebied bestaat niet in de Angelsaksische tekstboeken.
De crisis sinds 2008 laat zien dat we de macro-economische ontwikkeling niet beheersen, en dat daarmee de micro-economische problematiek er anders komt uit te zien. De Trojka heeft grote fouten gemaakt. Wie de tekstboeken van Samuelson, Blanchard, Bernanke, Mankiw en Perlof kent, ziet meteen waar de schoen wringt. Het paradigma van de economische analyse wordt niet behandeld. De basisbegrippen van ons vak – te weten ‘economisch’, ‘rationeel’, ‘logisch’ en ‘niet-sociaal’ worden niet goed onderscheiden en gedefiniëerd. Hierdoor blijft verborgen dat de analyse van partiële aard is – ook het algemene evenwicht, zoals we die van Walras en Pareto kennen. Van de drie primaire aspecten van gedrag richt de economische analyse zich louter op economische gemotiveerd gedrag: mensen willen zo weinig mogelijk schaarste aan natuurlijke middelen. Dat mensen als gevolg van mentale spanningen irrationeel handelen wordt verzwegen. Bovendien hebben relaties tussen mensen ook een sociaal karakter. Sommigen behoren tot eenzelfde groep, en zijn derhalve solidair met elkaar. Er zijn daarnaast vele andere groepen of netwerken, welke rivaliseren. Om een reëel systeem te beheersen, zullen ook instituties moeten worden ontwikkeld worden die deze krachten kanaliseren.
Zolang er Economische Faculteiten in Nederland bestaan, worden tekstboeken gebruikt van Angelsaksische origine: ‘vrije markten vormen met elkaar een stabiel systeem’. De Continentaal-Europese economieën, echter, hebben instituties ontwikkeld, welke een heel andere analyse ten grondslag hebben. Wie snapt nog waarom systemen van collectieve loononderhandelingen zich in de loop der tijd hebben ontwikkeld? Een beetje econoom geeft daar op af.
In mijn boek Hoe de crisis het economische denken verandert, linkse en rechtse dogma’s ontrafeld, heb ik precies aangegeven waar de constructiefouten in de neoklassieke analyse zitten. Daarnaast heb ik een hele serie heterodoxe benaderingen besproken en aangegeven hoe de anti-crisispolitiek eruit had gezien, indien we die stroming hadden gebruikt in de beleidsbepaling. Ten slotte presenteer ik een nieuw multi-disciplinair paradigma, welke de basis kan zijn voor een wetenschapsprogramma met veel potentie. Mijn boek is zeer geschikt voor leraren economie in het middelbaar onderwijs. De lezer wordt uitgedaagd om zelf een positie in te nemen in de debatten over de methodologie van de verschillende scholen. Dat maakt wetenschap pas democratisch en pluralistisch.
Piet Keizer (2016), Hoe de crisis het economische denken verandert; linkse en rechtse dogma’s ontrafeld, Amsterdam University Press| paperback| 19,95 | ISBN: 978 94 6298 90 4853 194 3 | vanaf 17 november in de boekhandel en in webshop via AUP.NL
Auteur: Piet Keizer, Associate Professor of Economic Methodology, Utrecht University School of Economics, 20/11/2016
Aantal woorden: 625
Piet Keizer 