Londen: volg Keynes, niet Hayek
De Britse Conservatieven zijn verantwoordelijk voor de Brexit. De korte-termijn nadelen ervan zijn duidelijk, en de lange-termijn voordelen zijn onduidelijk. Zeker nu de Brexit-aanhangers niet eens een plan-A hebben, is de onzekerheid over de naaste toekomst groot. Dit betekent dat we niet weten of de nadelen op den duur meevallen, of dat de economische malaise langdurig zal aanhouden. Nu er nog sprake is van een recessie kan deze beperkt blijven, zolang het automatisch stijgende begrotingstekort niet wordt tegengegaan door verlaging van de overheidsuitgaven en verhoging van de belastingtarieven. De overheidsbegroting functioneert dan als een automatische stabilisator. De Eurozone heeft in eenzelfde situatie in 2008 ervoor gekozen deze stabilisator buiten werking te stellen. De gevolgen zijn bekend. De Eurozone zakte weg in een depressie, en tot op de dag van vandaag is het kwakkelen. Het IMF heeft toegegeven dat dit beleid heeft gefaald.
Wat zegt de huidige Britse minister van Financiën nu? Er is slecht weer op komst, en daarom moeten de overheidsuitgaven verlagen en de belastingtarieven verhogen. In slechte tijden moeten we de begroting in evenwicht hebben! Niets geleerd van het Eurozone-drama – niets geleerd van de Grote Depressie van de jaren ‘30. Nu ook het Verenigd Koninkrijk in een depressie?
Hayek
In de jaren ’20 en ’30 werkte Hayek aan de London School of Economics. Zijn belangrijkste opdracht was om de invloed van Keynes te beperken. Hayek ontwikkelde een conjunctuurtheorie waarin hij recessies en depressies verklaarde uit een kunstmatig laaggehouden interestvoet door de centrale bank, en een kunstmatig hooggehouden loonvoet door de vakbonden. De loonvoet daalt als de werkloosheid oploopt. Verlaging van de overheidsbestedingen kan dit bewerkstelligen.
Keynes
Keynes was niet alleen hoogleraar in Cambridge, maar in de jaren ’20, ’30 en ’40 van de vorige eeuw ook heel actief in the Britse politiek. Naar zijn idee zou een loonsverlaging de depressie alleen maar groter maken. Als gevolg van pessimistische verwachtingen van consumenten met betrekking tot de economische ontwikkeling op de middellange-termijn werkt het marktmechanisme niet. Particuliere investeerders kunnen de ban niet doorbreken; alleen de overheid kan dat, en behoort dat dan ook te doen. De Britse regering zou nu dus haar investeringen moeten verhogen. Deze extra uitgaven zullen deels monetair gefinancierd moeten worden, zodat de geldvernietiging als gevolg van de depressie wordt tegengegaan. In de tweede plaats moet de regering in overleg met vakbonden en werkgevers-organisaties de nominale macro-loonvoet ieder jaar vaststellen. In geval van inflatie mag deze niet worden geïndexeerd, zodat de nationale verarming, die optreedt als gevolg van de Brexit, wordt ‘verwerkt’ in de lonen. Hierdoor verbetert de Britse concurrentiepositie en krijgen bedrijven financiële ruimte om op zoek te gaan naar nieuwe markten.
Evenals de Eurozone zitten de Britten natuurlijk nog steeds met een bankwezen, dat een forse depressie niet aankan. De Europese Centrale Bank en de Amerikaanse FED voeren al een hele reeks van jaren een expansieve monetaire politiek (‘kwantitatieve verruiming’). De Bank of England zou deze Friedmaniaanse aanpak ook een aantal jaren moeten voeren. Alhoewel ze de economie er niet mee stimuleren, houden ze het bankwezen er wel mee op de been.
Piet Keizer
Associate Professor of Economic Methodology
Utrecht University School of Economics
01-07-2016
Piet Keizer 