De Europese economie stimuleren: hoe doe je dat?
Mainstream economen benadrukken het belang van belastingverlaging om daarmee de economie te stimuleren. Maar realistischer analyses tonen aan dat dit niet helpt. Monetair gefinancierde verhogingen van overheidsinvesteringen helpen daarentegen direct.
Coen Teulings bepleit in zijn column in de NRC van woensdag 3 september een forse verlaging van de belastingen, welke een aantal jaren wordt volgehouden. De financiering zou dan via de ECB moeten verlopen, waarbij deze the interestbetalingen ook nog eens terugstort. Ter argumentatie van dit voorstel verwijst hij naar prestigieuze economen in Amerika, die stellen dat de particuliere bestedingen in de USA wel weer teruggekeerd zijn naar hun relatieve niveau van voor de crisis. Deze argumentatie roept op z’n zachtst gezegd vragen op. De Amerikaanse economische cultuur wijkt nogal af van die van Europa, waardoor allerlei maatregelen die burgers en overheden nemen, zeer verschillend kunnen uitpakken. Andere voorkeuren leiden tot andere verhoudingen tussen consumeren en investeren, en tussen particuliere en publieke bestedingen. Met betrekking tot de verwachte effecten van een verlaging van de belastingen op het bestedingsniveau wijzen zelfs Amerikaanse empirische onderzoeken uit dat een verbetering van de vermogenspositie geen significant effect heeft. In Europa kampen we daar al lange tijd mee: meer vermogen wordt aangewend voor aflossing van schulden en verhoging van de spaartegoeden en liquiditeiten. Keynes begreep dat al in de jaren ’30 van de vorige eeuw. De Amerikaanse ideeën – ondersteund door Coen Teulings – betekenen dus geldschepping zonder verhoging van het niveau van bestedingen en produktie. Daarmee worden de problemen van het tot nu toe gevoerde monetaristisch gevoerde beleid eerder vergroot.
De analyses van Keynes zijn veel realistischer. Als we deze toepassen op de huidige situatie, komen we tot een ander beleid. De overheid moet dan haar investeringen verhogen, waardoor de effectieve vraag toeneemt, en de economie daadwerkelijk gaat groeien. Er zijn twee belangrijke voorwaarden: (1) de arbeidskosten en de kwaliteit van de goederen dienen concurrerend te zijn op de wereldmarkt. Zuid-Europa moet wat dat betreft meer aandacht besteden aan haar kostenniveau; (2) het monetaire beleid moet erop gericht zijn dat de gewenste jaarlijkse geldgroei plaats vindt via de financiering van overheidsinvesteringen. De particuliere banken kunnen zich dan richten op hun kapitaalmarktfunctie: de coordinatie tussen sparen en investeren. In tijden van grote onzekerheid voldoet een flexibele rentevoet niet, en leidt geldschepping tot een verhoging van de oppottingen bij gezinnen en bedrijven: een enorm reservoir van toekomstige inflatie.
Een belangrijk neveneffect van dit voorstel is dat meer belang wordt gehecht aan overheidsinvesteringen, in plaats van particuliere consumptie. Voor Nederland kan daarbij vooral gedacht worden aan (technisch) onderwijs en energie-onderzoek. De volgende generaties zullen ons daar dankbaar voor zijn.
Dr. Piet Keizer
Universitair hoofddocent Economische Methodologie
Utrecht University School of Economics
07-09-2014
Aantal woorden: 409
Piet Keizer 
Hr. Keizer bedankt voor deze nuchtere analyse. Wat het in de Nederlandse situatie nog erger maakt is de (ver)huurdersheffing. Door deze heffing en het nog veel drastischer koopkrachtverlies door mutatie zal dit een sterk negatief effect hebben. Deze geven een permanent koopkrachtverlies waardoor nooit meer de bestedingen van de bewoners en de toekomstige bewoners van deze huizen op een niveau kunnen terugkeren als van voor deze crisis(maatregelen).
De reactie van veel zittende huurders is een verhuisstaking. Men verhuist alleen indien het echt noodzakelijk is geworden. Maar starters moeten op een moment wel aantreden op deze markt welke door Den Haag in hoge mate gemanipuleerd is ten eigen bate.