picture: undergraw/wordpress.com
Het CPB is een organisatie van ambtenaren die gegeven een aantal politieke doelen en politiek aanvaardbare beleidsinstrumenen berekeningen moet maken met betrekking tot de effecten van bepaalde vormen van beleid. De laatste jaren steken er nieuwe ambities de kop op. Ze uit zich steeds meer uit in politieke termen. Bovendien wordt getracht het werk een wetenschappelijk tintje te geven. Deze twee tendenzen zijn ongewenst!!
Directeur Coen Teulings zal het bij één termijn laten. Gezien de ontwikkeling van de organisatie van een groep ambtenaren naar een driekoppig monster met ook politieke en wetenschappelijke ambities, pleit deze stap voor hem.
Na de Tweede Wereldoorlog werd het Centraal Planbureau opgericht om kwantitatieve modellen te maken die aan de politiek indicaties geven voor wat betreft de beleidsinstrumenten ter verwezenlijking van belangrijke politieke doelen. Vervolgens was en is het aan de ambtenarij om modellen te ontwikkelen, waarin de vastgelegde doel- en instrumentvariabelen centraal staan.
In de loop der jaren is het CPB echter opgeschoven van ambtelijke rekenaars naar een organisatie met politieke en wetenschappelijke pretenties. Regelmatig worden bepaalde beleidsopties als enige optie naar voren geschoven (zoals vorige week de optie ‘verkleining van het basispakket in de gezondheidszorg’). Bovendien wordt gewerkt aan een ophoging van de status van de organisatie door veelvuldig contact met universiteiten. Ambtenaren krijgen een deeltijd-hoogleraarsfunctie aangeboden, waardoor ze hun berekeningen kunnen uitleggen aan studenten, en studenten die goed zijn in rekenen kunnen recruteren. Anderzijds krijgen steeds meer ambtenaren van het CPB de gelegenheid om op hun berekeningen te promoveren. Strict theoretisch is het mogelijk dat langs deze lijnen de economische wetenschap via het CPB het economische beleid beïnvloedt. Voor mensen die al wat langer in de wereld van de economische wetenschap thuis zijn, is het echter duidelijk dat het proces van beïnvloeding omgekeerd verloopt. De politiek wordt beïnvloed door de politieke en technische overwegingen van het CPB. Wat niet te meten is met bestaande econometrische technieken, doet niet mee in de analyse. De wetenschappers aan de universiteiten mogen deze CPB-belangen behartigen en hun exercities uitvoeren en verfijnen, waardoor nog minder ruimte voor echte wetenschap bestaat.
Leiding geven aan een zeer ambitieuze organisatie als het CPB vraagt om leiders die zelf alleen op macht uit zijn. Functionele grenzen moeten zonder meer opzij kunnen worden geschoven. Een integer persoon houdt dit niet vol, en dan is zeven jaar wel lang.
Piet Keizer 